- Derslere güzel çalışmalısın. (Güzel zarfı fiilin anlamını durum bakımından belirlemiş.)
- Doğru davranmaya uğraşıyor.(Doğru zarfı fiilimsinin anlamını belirliyor.)
- Çok iyi öğrenci olmalısın. (Çok zarfı sıfatın anlamını belirliyor.)
- Derslere çok güzel çalışmalısın. (Çok zarfı başka bir zarfın anlamını belirliyor.)
Fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların ve kendi gibi zarf olan sözcüklerin anlamlarını çeşitli yönlerden belirleyen sözcüklere zarf(belirteç) denir.
1) DURUM ( NİTELEME ) ZARFLARI
- Konuyu açık anlatmalısın.
- Güzel giyinmeyi seviyor.
Fiilleri ve fiilimsilerin durum ( nitelik ) bakımından belirleyen zarflardır. Fiile ve fiilimsiye ‘’ nasıl ‘’ sorusu sorularak bulunur.
UYARI:
- Belki size gelirim. ( belki olasılık bildiren durum zarfı)
- İşte konuşuyor. ( işte gösterme bildiren durum zarfı)
- ”Eğer, şayet” sözcükleri koşul bildiren durum zarfıdır.
- “Mutlaka, asla, elbet, hiç, şüphesiz” gibi kesinlik bildiren sözcükler de durum zarfıdır.
- “Yine, gene, tekrar, evet, hayır” gibi sözcükler çeşitli anlam ayrıntılarıyla durum zarfı olabilir.
2) ZAMAN ZARFLARI
- Zil şimdi çalacak.
- Erken kalkıp, geç yattım.
Fiil ve fiilimsilerin anlamlarını zaman yönünden belirleyen zarflardır. Fiile ve fiilimsiye sorulan “ne zaman” sorusuyla bulunur.
UYARI:
- Öğleden önce derse girdik.
- Sabaha kadar uyumadık.
Adlar, ad ve sıfat tamlamaları edatlarla öbekleşerek zaman zarfı oluşturabilir.
3) YER-YÖN ZARFLARI
- Öğrenciler içeri girdiler.
- Yukarı çıkıp yattı.
Fiil ve fiilimsilerin anlamlarını yer-yön anlamıyla belirleyen zarflardır. Başlıcaları şunlardır: içeri, dışarı, aşağı, ileri, geri, yukarı… Fiile, fiilimsiye sorulan “nereye” sorusuyla bulunur.
UYARI:
- Çarşıya doğru gittiler. (“-e doğru”, “-e karşı” edatları adlarla öbekleşerek yer-yön zarfı oluşturabilirler.
UYARI:
- Aşağı indi. (zarf)
- Aşağıya indi. (ad)
- Aşağı kata indi. (sıfat)
Yer – yön zarfları; durum eklerinden birini alırsa ad, kendinden sonra gelen bir adı nitelerse sıfat olur.
4) AZLIK-ÇOKLUK [(MİKTAR), (NİCELİK)] ZARFLARI
- Derslerine çok çalıştı. (Fiilin anlamını miktar bakımından belirler.)
- Derslerine çok çalışması gerekir. (Fiilimsinin anlamını miktar yönünden belirler.)
- Çok güzel bir elbise almış. (Sıfatın anlamını miktar yönünden belirler.)
- Çok güzel okudun. ( zarfın anlamını miktar yönünden belirler.)
Fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ve kendi gibi zarf olan sözcükleri nicelik bakımından belirleyen zarflardır. “ne kadar” sorusuyla bulunur.
UYARI:
- iki nicelik zarfı bir arada kullanılır. Bunlar: pek çok, daha çok, çok fazla, pek fazla, en fazla, en çok, en az, daha az…
UYARI:
Adlar, zamirler, ad ve sıfat tamlamaları “ kadar “ edatıyla öbekleşerek nicelik zarfı olabilir.
- Sizin kadar kitap okudum. (Zamirle öbekleşti.)
- Dünya kadar iş yapar. ( Adla öbekleşti.)
- Üç kilo kadar elma al. (Sıfat tamlamasıyla öbekleşti.)
- Yolun yarısı kadar yürüdüler. (Ad tamlamasıyla öbekleşti.)
UYARI:
- “Daha” sözcüğü henüz anlamında kullanılırsa zaman zarfı olur.
- Yollar daha gidilmedi. (Henüz anlamında kullanıldığından zaman zarfıdır.)
5) SORU ZARFLARI
- Okula nasıl gelecekler?
- Tatile ne zaman gideceksin?
- Burada ne kadar kalacaksın?
- Hani okumayı seviyordun?
- Niye gelmedin oynamaya?
Fiillerin, fiilimsilerin anlamlarını soru yoluyla belirleyen zarflardır.
UYARI:
- Hangisi kardeşin? (soru zamiri)
- Hangi kitabı okudun? (soru sıfatı)
- Sınıfı nasıl buldun? (soru zarfı)
Soru anlamlı sözcükler; zamir, sıfat ve zarf olabilir.
UYARI:
- Ne mücadeleydi, izlemeliydin! (Soru sıfatıdır. Cümleye abartı anlamı katmıştır.)
- Ne aldın? (soru zamiri)
- Ne didinip çalışıyorsun? (soru zarfı)
“Ne” sözcüğü soru sıfatı, soru zamiri, soru zamiri olabilir.
Haluk Yeşiltepe
Latest posts by Haluk Yeşiltepe (see all)
- KARANLIK SONA ERECEK - Haziran 10, 2024
- Duvardan Geçmek - Mayıs 30, 2024
- Geldi Cennet - Mayıs 8, 2024